عنوان تحقیق پایانی: اصول تربیتی اسلام از منظر سوره یوسف علیه السلام

استاد راهنما: حجة الاسلام و المسلمین سیّد محمّد اسماعیلی

پژوهشگر: لیلا عبداللهی

تاریخ دفاع:98/06/09

چکیده

یکی از رمزهای موفقیت در هر کاری اتخاذ روشهای صحیح و سنجیده است و از آن جایی که خداوند به عنوان اولین مربی تربیت انسان است؛ از روش های گوناگون، با توجه به اقاضای زمان، مکان و مخاطب، والدین و مربیان را با استفاده از آموزه­های دینی و کتاب انسان ساز قرآن، در اختیار جوامع بشری قرار داده است تا بدین وسیله، قوه استعداد افراد بالفعل شود و با ساخت جامعه دینی، خود و خانواده به هدف سعادت بشری نایل شوند. در این تحقیق با موضوع: اصول تربیتی اسلام با تأکید بر سوره مبارکه^{(علیه ­السلام)} به ارائه برخی از روش ها، اهداف و شرایط تربیت دینی با تکیه بر قهرمان داستان حضرت یوسف^{(علیه­ السلام)} و برادران و شخصیت های حاضر پرداخته شده است که با روش توصیفی، تحلیلی با گردآوری اطلاعات کتابخانه ای انجام شد. نفوذ عجیب آیات، در دل و جان انسان­هایی که به ادایمان آوردند تحول عظیم و شگرفی ایجاد کرده و باعث خلاقیت­های انسانی در طول تاریخ شده است و از آنجایی که خانواده، بعنوان مصدری برای پیدایش تربیت صحیح است، این پژوهش بر آن شد تا با الگو قرار دادن داستان حضرت یوسف ^{(علیه ­السلام)} در سر فصل به ارائه راهکارها برای حل مشکلات رفتاری فرزندان با والدین یا مربی با متربی بپردازد. بنابراین، این پژوهش شامل سه فصل است که فصل اول به اهداف تربیتی اسلام می پردازد با دو هدف شیی و بینشی با عواملی از قبیل: شناخت خدا، پیامبران، محبت به خدا، خوش گمانی به خدا، توکل، تسلیم و اخلاص مورد بررسی قرار گرفته است و در فصل دوم، روش­های تربیت اسلامی از منظر سوره مبارکه، تحت عناوینی از قبیل: عوامل زمینه ساز تربیت، روش­های پرورش آگاهی و بصیرت و روش­های گرایش عدالت مطلوب مورد بررسی قرار گرفت. و در فصل سوم، شرایط تربیت اسلام را با توجه به سوره مبارکه یوسف^{(علیه­ السلام)} در دو بخش گنجانده شده است. خداوند مفاهیم و حقایق والا را در قالب داستان و طی فرایندی هدایت بخش در این سوره نقل کرده است. اهمیت پرداختن به موضوع تعلیم و تربیت به طور خاص، ریشه در اهمیت نهاد خانواده دارد که این نهاد مقدس، رکن رکین بنیادین اجتماع بشریت است.و در نهایت فصل سوم یا فصل آخر که به نتیجه­ گیری و ارائه پیشنهادات می پردازد.

واژگان کلیدی: یوسف، تربیت، اسلام، روش ها، مربی.

عنوان تحقیق پایانی: بررسی و تحلیل شبهات عصمت انبیا بر اساس آموزه‌های قرآن کریم

استاد راهنما: حجة الاسلام و المسلمین سیّد محمّد اسماعیلی

پژوهشگر: سیده معصومه حسینی

تاریخ دفاع:98/06/09

چکیده

باتوجه به اینکه انبیا ^{صلوات الله علیهم} به عنوان حاملان وحی و رابطان اصلی بین خدا و مردم بر روی زمین بودند لذا در طول تاریخ بشر پاسخ بر پرسش های پیرامون عصمت انبیا بسیار مهم و ضروری بوده است. از آنجایی که قرآن کریم به عنوان یگانه کتاب الهی مصون مانده از تحریف،در دست بشر بوده،تمسک به آن جهت رفع شبهات مربوط ب عصمت انبیاء همواره مورد توجه قرار گرفته است. بررسی وتحلیل شبهات عصمت انبیا براساس آموزه های قرآن کریم با روش توصیفی—تحلیلی در این پژوهش مؤید این مهم بوده که بنابر دیدگاه اکثر دانشمندان اسلامی عصمت انبیا در دریافت و ابلاغ وحی بوده است.هم چنین در ادامه با اشاره به این آیات قرآن که ادله مخالفین عصمت ناظر به معنای ظاهری این آیات بوده است تشریح می کند هیچ یک از این آیات نافی عصمت انبیا نبوده اند.بنابر یافته های این پژوهش خداوند با علم ازلی خود انبیاء و امامان را ازبین انسان ها برگزید و مورد موهبت ویژه خود قرار داد و آنان را علم و اراده‌ای بخشید که به واسطه آن به مصونیت کامل رسیدند. لذا بررسی بیش از پیش پیرامون عصمت انبیاء الهی با بازخوانی نظارت علمای سابق وجدید از موضوعاتی است که باید همواره مورد توجه پژوهش گران قرار گیرد.

واژگان کلیدی: عصمت، عصیان، ذنب، اثم، نبی

عنوان تحقیق پایانی: روش‌شناسی تربیتی امام خمینی رحمة الله علیه

استاد راهنما: دکتر حسین خسروی

پژوهشگر: الهه خانجانی

تاریخ دفاع:98/06/03

چکیده

روش‌شناسی تربیتی امام خمینی رحمة الله علیه دانشی است که منجر به شناخت روش‌های تربیتی از منظر این عالم گران قدر گردد، که پژوهش حاضر به بررسی آن پرداخت. اهمیت پژوهش از جایی احساس شد که دنیاطلبی، تن‌آسایی و غفلت و ناآگاهی از تربیت در جامعه رواج یافت. از این رو برای مبارزه با وضع ایجاد شده و غفلت‌زدایی، شناخت این روش‌ها و عمل به آن‌ها در رشد و تربیت انسان‌ها، ضرورت داشت روش‌شناسی تربیتی امام خمینی رحمة الله علیه احیا گردد. این پژوهش با اهداف شناخت فلسفه‌ی تربیت، مخالفت با هوای نفس از دیدگاه امام رحمة الله علیه و روش‌های تربیتی از منظر ایشان، با روش توصیفی- تحلیلی انجام شد و در این راستا به سؤال روش‌شناسی تربیتی امام خمینی رحمة الله علیه چگونه بود؟ پاسخ داد. پژوهش حاضر سعی کرد راهی جدید برای پژوهش‌گران و محققان، خاصه حوزه‌های دینی و فرهنگی باز کند. نتایج این بررسی نشان داد که فلسفه ی تربیت رسیدن به اهداف آن، یعنی تربیت انسان کامل است، در واقع نفسِ تزکیه‌گشته ی انسانی در راستای ارزش‌های الهی قرار گیرد و در پیشگاه الهی مطیع گردد. در این صورت مخالفت با هوای نفس، رعایت مراحل تهذیب نفس و برطرف کردن موانعِ این راه، آلودگی‌های درونی را پاک کرده و سعادت و قرب الهی را به دنبال دارد. روش‌های تربیتی امام خمینی رحمة الله علیه همچون روش تفکر، عبرت‌آموزی، عبادت و نیایش، ذکر و دعا، تکریم و تشویق، تکرار و تلقین، عبرت‌‌آموزی و… این مبارزه را در راه تزکیه نفس آسان‌تر کرده‌ است.

واژگان کلیدی: روش، روش‌شناسی، تربیت، امام خمینی رحمة الله علیه

عنوان تحقیق پایانی: بررسی نقش امتحان‌های الهی در تکامل انسان

استاد راهنما: سرکار خانم انسیه حمزه‌لو

استاد داور: حجة الاسلام والمسلمین سید محمّد اسماعیلی

پژوهشگر: معصومه حامدی

تاریخ دفاع: 25 اسفند1397

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی نقش امتحان‌های الهی در تکامل انسان پرداخته است. آدمی آنگاه‌که مکلّف به تکلیف الهی است، همواره تا آخرین لحظه‌های حیات در معرض آزمایش و امتحان قرار دارد. هدف نهایی باری‌تعالی از آفرینش انسان رساندن او به کمال و تعالی نوع بشر است. بدون آزمایش نوع بشر به کمال مطلوب خود نخواهد رسید. آگاهی از نقش امتحانات الهی در کمال انسانی ازآن‌جهت حائز اهمیت است که زندگی آدمی را هدفمند نموده و او به بهره‌مندی حداکثری از فرصت‌های پیشرو در جهت تکامل فردی و اجتماعی می‌رسد. پرسش اصلی این پژوهش آن است که امتحان‌های الهی چگونه بر تکامل انسان تأثیر می‌گذارند. از این رو با هدف مطالعه‌ی نقش امتحان‌های الهی در تکامل انسان به روش توصیفی ـ تحلیلی و جمع‌آوری اطلاعات مبتنی بر فیش‌برداری کتابخانه‌ای انجام شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که خداوند انسان را با شیوه‌ها و ابزار گوناگون می‌آزماید. امتحان‌ گاهی به‌واسطه‌ی امور خیر و موافق با طبع انسان و گاه با ناملایمات و رنج‌ها توأم است. ابتلاء و امتحان‌ سبب تکامل جنبه‌های فردی و اجتماعی انسان می‌گردد. تکامل فردی باعث رشد و شکوفایی استعدادهای بالقوه‌ی انسان، پاک‌سازی از گناهان و رشد فضایل اخلاقی است. برخی ساحت‌های تکامل اجتماعی انسان عبارت است از: رسیدن به مقام امامت و ولایت، حسن معاشرت، برخورداری از احساس مسئولیت اجتماعی همچون برپاداشتن فرضیه‌ی امربه‌معروف و نهی از منکر و قرار گرفتن در جایگاه عالمان است.

واژگان کلیدی: امتحان، امتحان الهی، تکامل انسان، کمال.

عنوان تحقیق پایانی: سیرۀ امام خمینی قدّس سرّه در برخورد با فتنه

استاد راهنما: جناب دکتر حسین خسروی

استاد داور: حجة الاسلام والمسلمین سید محمّد اسماعیلی

پژوهشگر: خدیجه بهشتی

تاریخ دفاع: 30 بهمن 1397

چکیده

انقلاب اسلامی ایران بعد از پیروزی با جریان های انحرافی و فتنه های مختلفی مواجه شده است. پژوهش حاضر به مطالعه سیره امام خمینی (ره) در برخورد با فتنه از زمان پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی تا زمان رحلت این بزرگوار پرداخته است. اهمیت پژوهش از آنجایی که احساس شد که فتنه ها و مسائلی که حق و باطل بودن آن برای مردم پوشیده است همواره در دوران 40 ساله انقلاب و بعد از رحلت امام نیز ادامه داشته است و تهدیدی جدی برای انقلاب محسوب می شود. لذا ضرورت این پژوهش بر این اساس که انقلاب را فرد هوشیار، دقیق، مدبر همچون امام خمینی (ره) رهبری نموده و کلام ایشان می تواند معیاری برای مسئولین نظام و مردم باشد تا مردم در دوره ای که با جریان­های فتنه مواجه می شوند با بصیرت دقیق و روشن تصمیم درست را بگیرند و به موقع واکنش نشان دهند. این پژوهش توصیفی- تحلیلی به سه جریان از جریانات دورۀ 40 سالۀ انقلاب که از اهمیت بیشتری برخوردار بوده­اند و حتی بعد از رحلت امام نیز مشکلات زیادی برای نظام و مردم ایجاد کرده‌اند، پرداخته است. سه جریان مورد بررسی عبارت است از: فتنه مجاهدین خلق، فتنه بنی­ صدر، فتنه منتظری. در مطالعه سیرۀ امام خمینی (ره) در برخورد با این سه فتنه می توان گفت: امام خمینی (ره) به خاطر مطالعه و بررسی دقیق مبانی نظری سازمان مجاهدین که از قبل انقلاب آن را مطالعه کرده بود با ذات واقعی و مارکسیستی آن آشنا بود. به همین خاطر در برخورد با این سازمان بسیار صریح و بدون هیچ اغماضی عکس العمل نشان داد. امام خمینی (ره) در برخورد با فتنه بنی صدر، چون او اولین دولت انقلاب به حساب می آمد و انتخاب مردم بود با او مدارا و مماشات می­کرد و از دخالت مستقیم در امور و کارهایی که انجام آن بر عهده رئیس جمهور بود دوری می کرد. مگر اینکه مسئله ای به وجود می آمد که به ضرر نظام و انقلاب بود نصیحتی به مسئولین می­ دادند و آنها را دعوت به وحدت می کردند. اما زمانی که بنی صدر بی‌کفایتی خود را در مسائل سیاسی، اجتماعی و جنگی نشان داد امام خمینی (ره) او را از مقام رئیس جمهوری عزل کرد؛ و در چگونگی برخورد با فتنه منتظری که مجلس خبرگان او را به عنوان قائم مقام رهبری انتخاب کرده بودند، ساده لوحی، تأثیرپذیری از اطرافیان و عدم بصیرت و درک صحیح مسائل سیاسی، و نداشتن ظرفیت­های لازم جهت رهبری و تصمیمات نادرستی که موجب خطر آفرینی برای انقلاب شد امام را مجبور کرد تا شاگرد خود را از قائم مقامی رهبری عزل نماید.

واژگان کلیدی: فتنه، التقاط، امام خمینی (ره). 

عنوان تحقیق پایانی: جایگاه تشیع امامیه اثنی عشریه در مصراز قرن اول تا سوم هجری

استاد راهنما: جناب دکتر حسین خسروی

استاد داور: حجة الاسلام والمسلمین سید محمّد اسماعیلی

پژوهشگر: نفیسه ابراهیمی

تاریخ دفاع: 11 اسفند 1397

چکیده

نگارنده در این نوشتار به جایگاه مذهب تشیع امامیه و گسترش آن در مصر از قرن اول تا سوم هجری پرداخته است و چون جایگاه علمی و دینی در جهان اسلام از تحولات مصر متأثر بوده‌ است، به همین دلیل هدف از ارائه این پژوهش، شناخت و بررسی تشیع امامیه در قرن اول تا سوم هجری در مصر و علل و عوامل ایجاد و گسترش و نفوذ این مکتب در مصر بوده است؛ که باروش توصیفی تحلیلی­ انجام شده ومطالب به شیوه کتابخانه‌ای گردآوری شده ­است. این پژوهش درصدد  پاسخگویی به پرسش‌های اساسی از قبیل: جایگاه شیعه امامیه در مصر از قرن اول تا سوم چگونه است؟ علل و عوامل ایجاد حکومت شیعیان در زمان امام علی علیه‌السلام چگونه بوده ­است؟ عوامل گسترش و نفوذ شیعه امامیه در مصر چه بوده است؟ برآمده است و یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که عامل اصلی شکل‌گیری تشیع امامیه در مصر از قرن اول تا سوم توجه امام علی علیه السلام  بوده است و با ورود کارگزاران ایشان به مصر، زمینه‌ای برای ایجاد حکومت شیعیان فراهم گردیده است و حکومت­ های جور خلفای اموی و عباسی مشکلات و موانعی را برسرراه شیعیان و علویان ایجاد کرده ­است و عواملی از قبیل: قیام‌های علویون، مهاجرت‌های شخصیت‌های بزرگ شیعی، ورود اهل بیت، تقیه، دوستی اهل بیت و زیارتگاه‌هایی که در مصر وجود دارد، موجب گسترش و نفوذ شیعه امامیه در مصر گردیده ­است؛ که در آخر سده سوم با ورود فاطمیان شیعیان امامیه وارد مرحله جدیدی از رشد و پیشرفت شدند.

واژگان کلیدی: تشیع امامیه، مصر، امام علی علیه السلام.

عنوان تحقیق پایانی:  اصول اخلاقی همسران از دیدگاه اسلام

استاد راهنما: سرکار خانم فاطمه سرلک

استاد داور: حجة الاسلام و المسلمین سید محمد اسماعیلی

پژوهشگر: معصومه بیابانی

24 دی ماه 1397

چکیده

اسلام برای ازدواج اهمیت زیادی قائل شده است و اساس ترقی و رشد و تکامل در تمامی شئون زندگی را در چگونگی تشکیل خانواده‌ها می‌داند بر این اساس عشق و محبت، روابط عاطفی و صمیمانه بنیاد مقدس خانواده را تشکیل می‌دهند و بهترین راه تحکیم اساس خانواده و صیانت آن، رعایت اخلاق انسانی از سوی زن و شوهر است و خانواده‌ی نمونه و شایسته در اسلام، خانواده‌ای است که دستورهای دینی و عقل را در همه‌ی زمینه‌ها، ازجمله مسائل اخلاقی همسران اجرا کند. اهمیت پژوهش ازآنجایی بوده که اخلاق در ثبات ایمان نقش مؤثری داشته و اگر شخص در زندگی زناشویی خود از محاسن اخلاقی برخوردار نباشد ایمان او نیز پایدار نخواهد ماند. چنانچه این پژوهش با اهداف بررسی اصول اخلاقی همسران، اصل مهرورزی، گذشت و ایثار، سازگاری و اعتدال همسران با روش توصیفی و تحلیلی به سؤال: اصول اخلاقی همسران از دیدگاه اسلام چیست؟ پاسخ داده است؛ بنابراین پژوهشگر با بررسی برخی از اصول اخلاقی به زوجین  جهت استحکام و پایداری رابطه‌ی زناشویی راهنمایی هایی ارائه می‌دهد تا زوجین بتوانند فرزندانی صالح و سالم تربیت کنند.

واژگان کلیدی: اسلام، اخلاق، خانواده

عنوان تحقیق پایانی: ویژگی همسران موفق در عرف

استاد راهنما: حجة الاسلام و المسلمین سید محمد اسماعیلی

استاد داور: حجة الاسلام و المسلمین محمد مهدی کریمی نیا

پژوهشگر: زهرا سخائی

01 دی ماه 1397

چکیده
ویژگی همسران موفق در عرف یکی از مهم‌ترین مسائلی است که امروزه حائز اهمیت بوده وبرای استحکام بنیان خانواده باید به آن پرداخته شود. چرا که همسران ستون اصلی خانواده‌اند و هر قدر روابط بین همسران بهتر و سالم‌تر باشد، زندگی شیرین‌تر می‌شود و فرزندان موفقی تربیت می‌شوند. ویژگی‌های همسران موفق را در سه بُعد شناختی، گفتاری و رفتاری می‌توان ترسیم کرد. بُعد شناختی به شناخت ویژگی‌های جنسیتی، مانند: احساسی‌تر بودن زن نسبت به مرد، تفاوت در شناخت طرز فکر، روحیات و علایق، در بُعد گفتاری، مانند: صداقت، سنجیده سخن گفتن، محبت و احترام و در بُعد رفتاری، مانند: ایمان و دینداری، پوشاندن عیوب همسر، خوش اخلاقی، عفو و گذشت، حسن همسرداری پرداخته شده است.

 شناختن جنبه‌های شناختی، گفتاری و رفتاری مهمترین عناصر موفقیت همسران است. پژوهش حاضر نیز با هدف بررسی این جنبه‌‌ها و کارکرد آنها انجام شده است. روش جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای است که ابتدا اطلاعات جمع آوری و سپس مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. با توجه به یافته‌های تحقیق به این نتیجه می‌رسیم که اگر تمام شئونات زندگی خود بر اساس آموزه‌های اسلام را که در روایات ائمه علیهم السلام و آیات قرآن کریم بیان شده است، قرار دهیم، از فروپاشی و عدم موفقیت خانواده جلوگیری کرده و به درستی در مسیر تکامل و خوشبختی قدم برمی‌داریم.

واژگان کلیدی: همسر، زوج، زوجه، عرف.‌

عنوان تحقیق پایانی: تأثیر درآمدهای نامشروع بر اخلاق خانواده

استاد راهنما: سرکار خانم انسیه حمزه لو

استادداور: حجة الاسلام و المسلمین سید محمد اسماعیلی

پژوهشگر: الهه کاظمی

25 آذر 1397

چکیده

یکی از عمده ­ترین چالش­ ها در زندگی بشر امروز شیوه بازشناسی رفتار منطقی و انتخاب مسئولانه در بحران­ های فکری اخلاقی است. از آنجا که انسان ملزم و مکلف به اجرای اوامر الهی است باید یک سری باید و نبایدها را رعایت کند دست­ اندازی به مال دیگران به هر طریقی اعم از دزدی، سرقت، به طور مستقیم و غیرمستقیم، خیانت در امانت، غش در معامله، رشا و ارتشا، ربا، مطلق کسب درآمدهای حرام اطلاق می­ شود این پژوهش به بیان تأثیر درآمدهای نامشروع بر اخلاق خانواده می ­پردازد. لذا توجه به مسأله حلال و حرام از جمله موضوعات مهم در تعالیم اسلامی می­باشد. کم توجهی برخی از اقشار مردم در دستگاه ­های اجرایی و تشکیلات اداری که بر طبق و شیوه عملی کارشان را پیش نمی ­برند امروزه تهدید و آسیب ­های فراوانی در دهه ­های اخیر نهاد خانواده را به چالش کشانده است بنابراین هدف این پژوهش برجسته نمودن خطرات نابودکننده در کسب سعادت یا شقاوت انسان است و شناخت احکام اخلاقی خانواده و عمل به آنها ساختار اجتماعی خانواده را بارور نگاه می­دارد. لذا با توجه به اینکه خانواده به عنوان مهمترین کانون بشری عنصر اساسی در تشکیل و پیشرفت و موقعیت جامعه است در صورت نامشروع بودن درآمد و استفاده از آن در ابعاد مختلف امکان غوطه ­ور شدن در این گرداب بیشتر خواهد بود و نه تنها فرد را از انسانیت ساقط و نسل انسانی را فاسد می­ کند بلکه نظام خانواده را به مخاطره می ­اندازد پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی (ترکیبی) داده ­ها و یافته ­های آن را جمع­ آوری و ارائه مطلب نموده است.

واژگان کلیدی: درآمد، نامشروع، اخلاق، خانواده، ربا

چکیده

طبق آیات قرآن، قوانینی تحت عنوان سنّت‌های الهی بر جامعه حاکم است، سنّت‌های عاشورا از این دسته بودند. پژوهش حاضر با عنوان نقش اقامه سنّت‌های عاشورا در پیروزی انقلاب اسلامی به بررسی آن پرداخته است. اهمیت پژوهش از جایی احساس شد که تهاجم فرهنگی غرب، دنیاطلبی، بی‌اعتنایی به ارزش‌های اسلامی در جوامع اسلامی رواج یافت. لذا برای مبارزه با وضع ایجادشده، غفلت زدایی فرهنگی، حفظ ارزش‌های اسلام و تداوم انقلاب اسلامی ضرورت داشت سنّت‌های عاشورا و انقلاب احیا گردد. این پژوهش با اهداف، تعیین نقش اقامه سنّت‌های عاشورا در پیروزی انقلاب اسلامی، شناخت نقشِ زنان، عزاداری‌ها، خطبه و سخنرانی، شعر و رجزخوانی در عاشورا و در پیروزی انقلاب، با روش توصیفی-تحلیلی به سؤال: نقش اقامه سنّت‌های عاشورا در پیروزی انقلاب اسلامی چه بود؟ پاسخ داده است. پژوهش حاضر راهی جدید برای پژوهش گران و محققان خاصه حوزه‌های دینی و فرهنگی بازکرده است، برای تحلیلِ سنّت‌ها و الگودهی به آزادیخواهان عالم جهت حفظ ارزش‌های اسلامی و زمینه‌سازی قیام حضرت مهدی علیه‌السلام. از تطبیق مستندات عاشورا و انقلاب این نتایج به دست آمد: رهبریِ دینی امام حسین علیه‌السلام و امام خمینی قدس سره شریف و اطاعتِ یاران و زنان از ایشان موجب پرورش روحیه ظلم‌ستیزی، مبارزه با طاغوت و ولایت‌پذیری گردید. خطبه و سخنرانی، اقامه عزا و اربعین شهدا، شعر و رجزخوانیِ اهل‌البیت امام حسین علیه ااسلام، امام خمینی قدس سره شریف، روحانیان و برخی زنانِ انقلاب موجب بیداری مردمِ زمان و رسوایی یزید و یزیدیان انقلاب گردید. نقشِ زنان همچون، پرستاری و دفاع از ولایت، حضور و پیش‌قدمی درصحنه تا شهادت، تشویق، تربیت و تقدیم فرزندان و همسران شجاع به اسلام، پناه دادن به خاندان نبوت، کفن‌ودفن شهدا، همه از سنّت‌های مؤثر عاشورا و انقلاب بودند.

واژگان کلیدی: سنّت، سنّت‌های الهی، سنّت‌های عاشورا، انقلاب، انقلاب اسلامی

چکیده

مسئله جمعیت یکی از موضوعات مورد نظر برنامه ریزان و سیاست گذاران در هر جامعه ای بوده است. ایران جزء ده کشوری بوده که به سمت کهنسالی حرکت کرده است. با توجه به این که برنامه ریزی های توسعه اقتصادی، اجتماعی در کشورها تحت تأثیر تحولات گذشته، وضعیت موجود و تغییرات آینده جمعیتی بوده؛ لذا هرگونه برنامه ریزی جامع سیاست مداران، مستلزم مطالعات دقیق تحولات جمعیتی کشور بوده است. این امر لزوم توجه مسؤلین به مسئله جمعیت را بیش از پیش روشن ساخت. بازخوانی سیاست های جمعیتی ایران با روش توصیفی-تحلیلی در این پژوهش مؤید این مهم بوده که این سیاست ها سه دوره متفاوت را پشت سر گذاشته اند؛ از اوایل انقلاب تا سال های میانی دهه 60 سیاست هایی اعمال شده است که نمود وبرجستگی آن بیشتر در بعد افزایش جمعیت بوده و نتیجه آن رشد بی‌سابقه 3/9 درصد جمعیت گردید. از سال‌های میانی دهه 60 تا اوایل دهه 90 سیاست های جمعیتی در ایران مبنی بر سیاست های کنترلی و تحدیدی بوده که کاهش رشد جمعیت به زیر سطح جانشینی(کمتر از 2/1 فرزند برای هر مادر ) را به دنبال داشت. از اوایل دهه 90 به بعد گفتمانی جدید در زمینه بازنگری در سیاست های جمعیتی سابق و لزوم فاصله گیری از سیاست های کنترلی شکل گرفت. علی رغم تلاش هایی که جهت افزایش جمعیت از سوی دولت مردان صورت گرفت اما نتایج سرشماری سال 95 بیانگر این بود که مسئله باروری در کشور همچنان رو به کاهش گذاشته و گویا سیاست های جدید هیچ اثری بر رشد جمعیت نداشتند. بنابراین اتخاذ و اعمال سیاست هایی مبتنی بر شواهد، کارآمد، همچنین پایدار برای افزایش باروری و جلوگیری‌کننده از کاهش بیشتر آن توصیه شده است.

واژگان کلیدی: سیاست های جمعیتی، سطح جانشینی، تنظیم خانواده، نرخ باروری کل.

چکیده

پژوهش حاضر « عوامل و آثار مهرورزی از دیدگاه معصومان علیهم السلام » است که با  روش توصیفی – تحلیلی  عوامل و آثار مهرورزی،  را در احادیث و سخنان معصومان علیهم السلام مورد بحث و بررسی قرار داده است. هدف از این تحقیق، تبیین زوایایی از عوامل و آثار مهرورزی، به منظور ترویج آن در خانواده و جامعه پرداخته است. عوامل مختلفی باعث ایجاد مهر ورزی در خانواده می شود، مانند: نرم خویی، گشاده رویی، حسن خلق، احسان و نيکي، احترام متقابل، تشکر و سپاسگزاری، رعایت جایگاه و منزلت مادر، نگاه شفقت آميز به همدیگر، توجه به عاق والدین و آثار زیان بار آن، تقویت باورهای دینی، خوبی متقابل اعضای خانواده، حسن ظن، سختگيری نكردن، کارنیک در برابرعمل ناپسند، ايجاد نشاط در خانواده، هدیه دادن، رفتار و گفتار متعادل و سنجيده، ابراز عواطف مثبت، توجه به امنيت روانی، الگودهی.همچنین مهرورزی در خانواده آثار بسیار ارزشمندی به دنبال دارد، مانند: خشنودی خداوند و غفران الهی، عمر را زیاد می کند، فراوانی روزی، آسان شدن مرگ، ورود به بهشت، همنشينی با نيكان در آخرت، اجابت دعای والدين در حق فرزندان. عوامل مختلفی نیز باعث ایجاد مهرورزی در جامعه می شوند، عوامل مانند: توكل بر خدا، حق گرايی، اهميت دادن به نماز، سخاوت، وفاداری،تواضع و فروتنی، عدالت و انصاف،امانتداری، صرفه‎جويي در اموال عمومی، صبر و بردباری، وفای به عهد، جاذبه ودافعه، صداقت، سعه صدر، بلندی همت،قاطعيت حاکم، شجاعت حاکم، گشاده رويی، مهربانی با ضعيفان و قاطعيت با قدرتمندان، رفق و مدارا، خوش بينی نسبت به آحاد مردم، ارتباط مستقيم حاکمان با مردم، همراهی مردم با حاکمان، پرهیز ازچاپلوسی.مهر ورزی در جامعه آثار مهمی به دنبال دارد، آثاری مانند: مهربانی با کارگزاران، توجه بیشتر به  نیازمندان، عدم تبعیض، رعايت ادب و احترام، رواج صداقت در جامعه، تملق ستيزى، اجرای حکم الهی، نا امیدی دشمنان، استحکام حکومت، تعالی اجتماعی، جلب رحمت الهی،  بهره مندی از پاداش قیامت‏، به جا آوردن تکلیف الهی، محبوب شدن‏. از رهگذر این تحقیق به این نتیجه رسیدیم که مهرورزی در روایات و سخنان معصومان علیهم السلام از اهمیت خاصی برخوردار است و گویی تمام دستورات و فرمان های آنها به نوعی از مهرورزی سخن می گوید. چراکه محبّت و مهرورزی، یکی از مسائل بسیار حیاتی در جهان خلقت است و از نیازهای درونی مهم انسان هاست و در واقع، ریشه ی اصلی شجره ی اخلاق و مایه ی اساسی سجایای انسانی است. از طرف دیگر بشردوستی و مهر ورزیدن به دیگران، دین و مرام مسلمانی است. بنابراین کمتر عملی پس از اعتقاد به اصل دین به پایه ی مهرورزی رسیده و آثار نفیس آن را خواهد داشت. لذا فیض دنیوی و اجر اخروی، دستاورد این خدمت است.

واژگان کلیدی: مهرورزی، معصوم، خانواده، جامعه، محبت، خوش خلقی

عنوان تحقیق پایانی: بررسی سیرۀ امام حسین علیه السلام در مواجهه با معاندین در کربلا

استاد راهنما: دکتر حسین خسروی

استادداور: حجة الاسلام و المسلمین سید محمد اسماعیلی

پژوهشگر: اعظم کمانی

21 شهریور 1396

چکیده

در میان جوامع بشری، امامان به ویژه امام حسین(علیه‌السلام) به عنوان آموزگاران الهی دارای اهمیت خاصی بودند و ضرورت توجه به سیرۀ پیشوایان دینی ازجمله امام حسین(علیه‌السلام) ازآنجا نشأت گرفته است که در کشوری که داعیه دینی وفلسفی خاص خود را داشته بایستی قسمت اعظم مباحث ازآموزه های تربیتی دین اسلام گرفته شود.به همین دلیل پژوهشی با عنوان بررسی سیرۀ امام حسین(علیه‌السلام) در مواجهه بامعاندین در کربلا مفید وضروری بوده است. لذا ، هدف ازتحلیل وبررسی سیرۀ عملی این بزرگواران در این دوران ، به نوعی در جهت دادن به رفتار مردم زمانش موثر بوده است، و می تواند ما را در شناخت بهتر وکاملترآن بزرگواران یاری دهد، از طرف دیگر نقش موثرآنان در زمان خویش را بیان کند. پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی به بحث پرداخته است. از این رو با تدبر در شیوۀ متفاوت برخورد امام حسین (علیه‌السلام) با اهانت‌ها ،سعی شده تا شیوۀ آن بزرگواران در مواجهه با این گونه اهانت‎ها استخراج گردد تا راهنماي مؤمنین در برخورد با اهانت‌ها و اهانت‌کنندگان به مقدسات دینی گردد. نتایج این بررسی نشان داد که یکی از عوامل موثردر جذب معاندین،رعایت اخلاق حسنه ،علم وآگاهی توسط امام حسین(علیه‌السلام) بوده است.ایشان با اخلاق وکردار نیکویش، که برگرفته ازعلم وآگاهی بود،معاندین را به راه راست جذب می‌کردند. شیوۀ امام حسین(علیه‌السلام) در مواجهه با سیل توهین ها گاهی پرهیز از دامن زدن به اهانت‌ها و گاهی نفی رویکرد تلافی‌جویانه بوده است ،و نیز گاه سعی بر رفع بهانه‌هاي اهانت بوده و ضمن تشویق به شناخت اهداف دشمن، تلاش کرده‌‌اند تا مسئله اهانت به مانعی در برابر تبلیغ دین و انجام وظایف دینی تبدیل نشود. ایشان در مواجهه با این اهانت‌ها، همواره دوستان خویش را از دامن زدن به اهانت‌ها بر حذر داشته و از اقدامات شتاب آلود و هیجان زده نهی نموده اند. ضمنا با آموزه‌هاي خود از پیروان خود خواسته اند که مقابله به مثل ننموده و اهانت را با اهانت پاسخ ندهند.

واژگان کلیدی: سیره، آزار، معاند

عنوان تحقیق پایانی: رویکرد امام علی (علیه السلام) در برابر غصب فدک

استاد راهنما: جناب دکتر حسین خسروی

استاد داور: حجة الاسلام والمسلمین سید محمّد اسماعیلی

پژوهشگر: عفت طاهری

تاریخ دفاع: 21 شهریور 1396

چکیده
در فراخنای تاریخ اسلام از صدر تاکنون خطبه فدک سند مظلومیت فاطمه (سلام الله علیها)و خاندان پیامبر، بلکه اثبات اعتقاد شیعه به خلافت بلافصل علی (علیه السلام) بوده است. پژوهش حاضر به رویکرد امام علی (علیه السلام)در برابر غضب فدک پرداخته است. اهمیت پژوهش از آنجایی احساس شد که برخی از روی عناد یا ناخواسته رویکرد و تدبیر حضرت را طوری بیان داشته­اند که نه تنها به عنوان باارزش­ترین ویژگی و برخورد معرفی نشد، بلکه به عنوان یک نقض به جامعه معرفی شده است. لذا ضرورت این پژوهش براین مبناست که بتواند رویکرد امام و حتی سکوت ایشان را نه به عنوان نقص و فرار از جنگ بلکه به عنوان بهترین و ناب­ترین ویژگی با توجه به فضای مسموم و پراز فتنه جامعه آن روز مدینه معرفی نموده است. این پژوهش توصیفی - تحلیلی بیان می دارد که سکوت امام علی (علیه السلام)با توجه به اعتراضات شدید حتی از سوی نخبگان و خواص آن روز بهترین ابزار مبارزه علیه غاصبان بوده است.این پژوهش به بیان ابعاد دیگری از ماجرای غضب فدک پرداخته و بیان می­دارد رویکرد امام با توجه به اعتراضات شدید حتی از سوی نخبگان و خواص، بهترین ابزار مبارزه علیه غاصبان خلافت بوده است. امید است. پژوهش حاضر راه جدیدی برای پژوهشگران و محققان خاصه حوزه­های علوم دینی باز کرده تا با نگاهی به دور از تعصب بلکه کاملا علمی و برگرفته از بیانات خود اهل بیت (علیهم السلام) به بیان ویژگی  خاصی از فدک پرداخته و حق مطلب را در خصوص اهل بیت ادا کنند.نتایج این بررسی نشان می­دهد علی­رغم موج زیادی از شبهاتی که از رویکرد امام در مواجه با غاصبان فدک بیان می­دارند و برخی ناخواسته یااز روی عناد مطالبی ارایه می­دهند که نشان از عدم اطلاع درست از شیوه مدیریتی حضرت دارد. پژوهش حاضر بنا دارد شیوه امام را در مقابله با غاصبان که نه تنها مقطعی نبوده، بلکه روش ایشان به درمان اصلی جامعه نوپای اسلام می پردازد هرچند که ایشان مجبور به گذشتن از بسیاری از حقوق خویش می شوند.در مواجهه با هجمه های عظیم اهل­بیت(علیهم السلام) حتی از سوی خواص تنها مسیر برای زنده نگهداشتن حکومت نو پای رسول خدا بوده است که ایشان حتی در رویارویی با تمامی تندی ها و اعتراضات وصایای پیامبر را به طور مستقیم یا غیر مستقیم به جامعه تزریق نمودند؛تا اینکه مبادا جامعه اسلامی از درون به دست خود مسلمانان فرو ریزد. لذا حضرت امیر تمام تلاش­شان را در قالب سکوت جهت زنده نگه­داشتن نام رسول خدا در بالای ماُذنه به کار بردند.

 واژگان کلیدی: فدک، غصب، امام علی علیه السلام، سکوت